|
"He llamado a tu boca
desde la copa de un cerezo"
ÜLKANTUN PARA LA POESÍA
La poesía es la cabeza de un gallo
Cortado bajo tierra por un árbol
Que un muchacho de la esquina
Confunde con el sol que brilla
En una poza de agua.
Esta es mi palabra en la urbe:
Una paloma observando la congoja
De un puerto que habita bajo esta ciudad
Sin que nadie consiga la llave de oro
Un pueblo dorado de trigo
Que corre junto a la luna y sol
En el mismo espacio
Con sombreros que se intercambian
Y árboles de brotes recién nacidos.
He ahí el mar y su atracadero de medusas
Que nunca morirán al llegar a tierra
Porque está el toro con su cuerno
Abriendo el paso a los espíritus
Que viajan desde veranadas.
Desde el azul
Está un viento mágico que abre piedras
Hasta desenterrar esteros que aparecen
Al subir la neblina al barco
Y nosotros colocamos una serpiente sangrante
Amarrada al lucero en popa
Para encontrarnos en la infancia
Tan dulce como el bosque y la poesía
Que vamos a trenzar con la música del respirar.
De Rawe
EL AJUSTICIAMIENTO DEL MANZANO
-Debes entrar en tu juicio hombre
no has visto entonces tiuques llamando lluvias
y trailes arrastrar sus pulgas en el camino-
Ese tequila con gusano deja de beber
Me has muerto tantas veces y sigo en pena
no dejaré de rasguñar tu camastro
hasta llegar a tu cabeza.
Fui tu mejor bailarina.
Entro a tu casa cuando sudas junto a otras.
En el manzano apretando con carabina tu cuello estaré:
dormirás en tu caballo hasta que las botellas fermenten-
RANCHERA DE MADRUGADA
"al vino no lo vence ni la muerte"
Mi corazón de madrugada busca tu partida
En un gato negro que ha cada rato cruza mi garganta.
Es preciso acaso renunciar a la luz que sopla
porque
"al vino no lo vence ni la muerte".
Tu imagen en la T.V. a tubos aparece
Escucho a Antonio Aguilar en las radionovelas.
De nuevo el soñar con una piedra en el zapato.
Y sin embargo, tu sombra queda en mí
Cual estrella en un lavatorio de agua.
ESPERO LA LLEGADA DE UN GRAN ESPÍRITU
He bajado del sueño.
Hoy es noche de oscuridad y los árboles no se trenzan
las aguas se detienen en el musgo
y tú no brillas como antes Witranalwe
Reflejo tu ausencia en los párpados
del lucero
que los ríos vuelvan
como lágrimas de otros ríos.
DESVARÍOS
Cuando vuelvo de la cárcel y no estás
Una estrella se posa en mi aliento.
Nunca tuve en mí el silencio y la muerte tan cerca como ahora.
Soy el blanco de los letreros:
*DIEZ MIL POR UN PEÑAN*
por eso me encojo como cría recién parida
nadie puede poner la horca en mis ojos.
Cojo la sangre del más débil
En mí caen sus almas.
En los retenes el astrolabio mírame cubierto de peces.
Ñankupel en el mar me amenaza con un cuchillo
Y se me tuercen las estrías
Porque fui el pirata más bravo del espejo.
En mi barco todos se fuman el cáñamo
Con bebidas blancas.
Mujeres corren a cubierta locas
Y los tiburones rodean sus ánimas
Que dan vuelta en mi boca.
-Que un marino me despierte cuando nazcan astros-
-Nadie escucha
acaso no ven a las sirenas bailar movidas rancheras-
Llego al puerto del desperdicio donde los negocios de vino
cierran a las cinco de la tarde.
Cojo a una prostituta y termino ya de hablar.
De: La vuelta del ojo de vidrio
LA FLOR AMARILLA
Ebrio de morir
Observo la flor que ríe y no me habla.
-Recuerdo sólo la escopeta temblando
junto al puerto de la aldea más muda
Ellos que entran a la cantina
Mostrándome estrellas en sus manos
Sólo escucho la salida del arma
Suena una sirena vieja-
Sé que alguien hincha sus propias venas
Ahí está la flor amarilla
Encerrada en una gota de leche.
MÁSCARA
Sácome los ojos ante Tiresias
otro mira en su antifaz
alguien sabe que he pasado
Por El Norte cobrando venganza.
En el ciruelo junto al pozo intentan ahorcarme.
Encojo mis cabellos hasta recoger una nueva siembra
Quemo ramas secas que el humo deshumedezca mi cuerpo.
DE CÓMO SE CONOCEN LOS CUATREROS
Me llaman Porfirio Alcalá
aquel que se triza al ver
La mirada de ellas entre dos aguas.
Un árbol comienza a ser invisible.
Voy al camino pedregoso
Para acortar la distancia de mi respiradero
En la otra orilla aguardan mis paisanos los Peñan:
- Te hemos traído un pedazo de vaca
desenterrada por la más poderosa de las magias
Se ha sembrado un canelo
En esa cueva nuestra -
En la barra brindaremos Peñan
Taparé mi ceguera con un poco de cuero.
De su cuello cae un pañuelo blanco
Que ahoga su mirada.
CANTO A LA CASCADA
Bajamos con mi madre a la cascada
Para tomar remedios de su neblina
Aquí está la flor azul en su arroyo
Llama el botero de la otra isla
El lucero de la mañana nos alumbra
En el rocío decimos el romance:
Ay! Piedra azul que vienes a crecernos el corazón
Azul ha sido el relámpago
Aquí te traemos el oro que el padre hoy duerme
Con la luna más arriba del arco iris
Ella ha plantado un árbol de plata
En el pantano
Y ancianos desatan nudos con una flecha
En lluvia nieve luego granizo.
EXORDIO A UNA UTOPÍA DE CABARET
Llueve lluvia de destino
Subir y bajar anclas
y esta vuelve a caer.
Un pájaro es el ojo de serpiente
Con esto volver al puerto cuya noche
Es a ratos una caverna
Allí aún están rayados
peces
Playas
Y el "Elefante Blanco"
al que no podemos entrar
porque hay un hombre
con pierna en la espalda
que ha vuelto la cabeza a su madre
para espiar el nudo del árbol.
Afuera al abrir la cueva
Rondan mis redentores con la utopía
Que es el río que nos baña
Arañado como pieza de museo.
|
"Ik heb je mond aangeroepen
uit de kruin van een kersenboom"
ZANG VOOR DE POËZIE
De poëzie is de kop van een haan,
Onder de grond afgesneden door een boom,
Die een jongen van op de hoek
Verwart met de zon die in
Een waterpoel blinkt.
Dat is mijn woord in de grote stad:
Een duif die onder deze stad woont terwijl ze
De beklemming van een haven observeert
Zonder dat iemand de gouden sleutel bemachtigt
Een volk met tarwe verguld
Dat naast de zon en de maan loopt
In dezelfde ruimte
Met hoeden die worden uitgewisseld
En bomen met pas ontloken knoppen.
Hier heb je de zee met zijn steiger voor kwallen
Die nooit zullen sterven bij het aan land gaan
Vermits de stier met zijn hoorn de weg
Aan het vrijmaken is voor de geesten
Die vanuit zomerweiden reizen.
Vanuit het hemelsblauw
Is er een magische wind die stenen opent
Tot hij estuariën opgraaft die verschijnen
Als de nevel aan boord gaat
En wij een bloedende slang op haar plaats brengen
Aan het luik van de achtsteven vastgemaakt
Om elkaar in onze jeugd te ontmoeten
Zo lief als het bos en de poëzie
Die we gaan vervlechten met de muziek van het ademhalen.
DE TERECHTSTELLING VAN DE APPELBOOM
- Je moet met jezelf te rade gaan vent
je hebt toen geen tiuqes * om regen zien roepen
en geen trailes * hun vlooien over de weg zien meesleuren
Laat het drinken van die tequila con gusano *
Je hebt me zo vaak gestorven en ik blijf het moeilijk hebben
ik zal niet ophouden je slechte bed te bekrabben
tot ik je hoofd bereik.
Ik was je beste ballerina.
Ik kom je huis in als je samen met andere vrouwen zweet.
In de appelboom zal ik met een karabijn je strot staan samen te drukken:
je zult te paard slapen tot de flessen gisten -
RANCHERSVROUW IN DE VROEGE MORGEN
"zelfs de dood wint het niet van de wijn"
Vroeg in de morgen zoekt mijn hart je heengaan
In een zwarte kat die op elk ogenblik mijn keel kruist.
Misschien is het nodig het licht dat waait op te geven
want
"zelfs de dood wint het niet van de wijn".
Je beeld verschijnt op de buis
Ik luister naar Antonio Aguilar in de radioseries.
Opnieuw het dromen van een steen in mijn schoen.
En toch, je schaduw blijft in mij
gelijk een ster in een wasbak met water.
IK VERWACHT DE KOMST VAN EEN GROTE GEEST
Ik ben uit de droom gestapt.
Vandaag is donkere nacht en de bomen vechten niet
het water staat stil in het mos
en jij blinkt niet zoals Witranalwe * * vroeger
Ik weerspiegel je afwezigheid in de oogleden
van het vensterluik
laat de rivieren terugkeren
als tranen van andere rivieren.
ABSURDITEITEN
Als ik uit de kerker weerkeer en je bent er niet
Strijkt een ster neer op mijn adem.
In mij had ik de stilte en de dood nooit zo vlakbij als nu.
Ik ben het wit van de opschriften:
*TIEN DUIZEND VOOR EEN SCHURK*
daarom krimp ik ineen als een pasgeboren kleine
niemand kan de galg oprichten in mijn ogen.
Ik neem het bloed van de zwakste
Zijn zielen vallen in mij.
Bij de voorraden bekijkt het astrolabium mij overdekt met vissen
Op zee bedreigt Ñankupel * * * mij met een mes
en de striemen vervormen mij
want ik was de dapperste piraat van de spiegel.
Op mijn schip jagen allen de hasj erdoor
Met sterke drank.
Vrouwen lopen krankzinnig op het dek
En de haaien omsingelen hun zielen
Die omdraaien in mijn mond.
- Dat een zeeman me wekt als er sterren geboren worden -
- Niemand luistert
misschien zien ze geen meerminnen ontroerde ranchersvrouwen dansen -
Ik kom aan in de haven van het vuilnis waar de wijnhandeltjes
om vijf uur in de middag sluiten.
Ik neuk een prostituee en houd al op met spreken.
DE GELE BLOEM
Dronken van sterven
Observeer ik de bloem die lacht en niet tot me spreekt
- Ik herinner me alleen het trillende jachtgeweer
bij de haven van het zwijgzaamste gehucht
Zij die de bar binnenkomen
tonen me sterren in hun handen
Ik luister alleen naar het weggaan van het wapen
Een oude sirene weerklinkt -
Ik weet dat iemand zijn eigen aders doet zwellen
Daarginds is de gele bloem
ingesloten in een druppel melk.
MASKER
Ruk me de ogen uit in aanwezigheid van Tiresias
een ander kijkt in zijn masker
iemand weet dat ik hier in Het Noorden
voorbijkwam toen ik wraak kwam innen
Aan de pruimenboom bij de put proberen ze me op te hangen.
Ik bind mijn haar samen tot ik het nieuwe zaaisel bijeenraap
Ik verbrand droge takken opdat de rook mijn lichaam uitdroogt.
OVER HOE PAARDENDIEVEN ELKAAR KENNEN
Ze noemen mij Porfirio Alcalá
degene die vergaat bij het zien
van de blik van die meiden tussen twee waters.
Een boom begint onzichtbaar te zijn.
Ik ga naar de steenachtige weg
om de afstand van mijn luchtpijp te verkorten
Op de andere oever wachten mijn streekgenoten de Schurken:
- We brengen je een stuk koe
opgegraven met de machtigste van de toverkunsten
Er is een kaneelboom gezaaid
In die grot van ons -
Aan de tapkast zullen we klinken Schurken
Mijn blindheid zal ik bedekken met een lapje leer.
Aan zijn hals hangt een witte zakdoek
Die zijn blik doet stikken.
ZANG VOOR DE WATERVAL
We daalden met mijn moeder af naar de waterval
om medicijn te halen uit zijn nevel
Hier is de blauwe bloem in zijn beek
roept de laarzenmaker van het andere eiland
De morgenster licht ons bij
In de dauw zeggen we de ballade:
Ai, blauwe steen die komt om ons hart te doen groeien
Blauw was de bliksem
Hier brengen we het goud want vader slaapt vandaag
met de maan hoger dan de regenboog
Zij heeft een zilveren boom geplant
In de vijver
En bejaarden maken met een pijl knopen los
in regen sneeuw later hagel.
BEZWERING VAN EEN CABARETUTOPIE
Het regent noodlotsregen
Ankers ophalen en neerlaten
en dit anker valt opnieuw.
Een vogel is het slangenoog
Daarmee terugkeren naar de haven waarvan de nacht
af en toe een spelonk is
Daar zijn nog gestreepte
vissen
Stranden
En de "Witte Olifant"
waar we niet naar binnen mogen
omdat er een man is
met een been op zijn rug
die het hoofd naar zijn moeder heeft gekeerd
om het naakt van de boom te bespieden.
Buiten bij het openen van de grot
zwerven mijn verlossers met de utopie
dat de rivier die ons baadt
gelijk een museumstuk is geschramd.
*
Tiuque en traile zijn namen van vogels, valkachtigen.
Tequila con gusano is een naam die de dichter gebruikt voor mezcal con gusano. Mezcal is zoals de tequila een sterk alcoholhoudende drank uit de agave
gedistilleerd. Naar het schijnt is de "gusano" (worm, in casu een worm uit de agave) er pas in de jaren 1950 aan toegevoegd als kwalijke grap om te zien of de
Noord-Amerikanen, de gringo's, ook mezcal zouden drinken als er een worm in de fles lag. Mezcal con gusano wordt nu als een specialiteit beschouwd.
* *
Witranalwe is een landelijke duivel, het kwaad of de negatieve krachten in de natuur.
* * *
Pedro María Ñankupel (ook gespeld Ñancupel) was een bloeddorstig piraat uit de 19de eeuw die zijn gevangenen met een mes afmaakte. Hij werd in 1890
terechtgesteld.
|